Olej rzepakowy
Najważniejszym tłuszczem roślinnym pochodzenia krajowego jest olej rzepakowy, odznaczający się wieloma cennymi właściwościami użytkowymi, dzięki którym z powodzeniem zastępować może importowaną oliwę i inne tłuszcze roślinne.
Olej rzepakowy należy do grupy olejów półschnących; otrzymuje się go z nasion rzepaku.
Rozróżniamy rzepak ozimy i jary. Rzepak ozimy wysiewany jesienią zbierany jest w czerwcu lub lipcu, natomiast rzepak jary, wysiewany wiosną, dojrzewa we wrześniu. Najbardziej rozpowszechniona jest uprawa rzepaku ozimego, którego nasiona zawierają niekiedy do 45% tłuszczu. Nasiona rzepaku jarego nie zawierają więcej tłuszczu niż 38—42%.
Przerób nasion rzepaku odbywa się w ten sposób, że po wstępnym ich podsuszeniu i oczyszczeniu od zanieczyszczeń poddaje sic je ^mieleniu; następnie uzyskaną miazgę podgrzewa się do około 90°C w tzw. prażniach, po czym kieruje do tłoczenia na prasy.
Odolejenie miazgi odbywa się bądź przez poddawanie jej wysokiemu ciśnieniu (do 300 atm.) w prasach hydraulicznych, bądź tez drogą ekstrakcji przy użyciu różnych rozpuszczalników jak np. lekkiej benzyny. Ostatnio stosuje się przeważnie sposób kombinowany, a mianowicie po wstępnym tłoczeniu nasion w prasach, poddaje się uzyskane wytłoki zawierające jeszcze około 18—22% tłuszczu ostatecznemu odolejeniu za pomocą ekstrakcji benzyną w specjalnych aparatach zwanych ekstraktorami.
Przy tłoczeniu nasion wydobywamy tylko 88—92% zawartego w nich oleju pozostawiając w wytłokach tzw. makuchach 7—10%, przy ekstrakcji natomiast wydajność dochodzi do 98%.
Również zaznaczyć należy, że śrut rzepakowy, zawierający około 35% białka, stanowi cenną paszę treściwą dla bydła. Uzyskany z ekstrakcji olej surowy znajduje w przemyśle różne zastosowanie, jak np. do wyrobu smarów, szarego mydła itp. Przemysł metalowy używa oleju surowego do hartowania stali. Do celów spożywczych olej rzepakowy nadaje się dopiero po rafinacji. Po przerafino-waniu oleju surowego otrzymuje się właściwy olej jadalny, nie ustępujący pod względem użyteczności oliwie, od której jest znacznie trwalszy. Olej jadalny może być przechowywany nawet rok bez straty swych cennych właściwości.
Cechą ujemną ciekłego oleju jadalnego jest trudność rozprowadzania go, wymaga on szczelnych opakowań: beczek i butelek. Oleje jadalne sprzedawane są przeważnie w butelkach V, Mi i 1-litrowych, które pakowane są w skrzynie, tzw. transporterki" Oleje w butelkach należy chronić przed działaniem promieni słonecznych, powodujących ich rozkład.