Alkohole są to ciecze będące połączeniami różnej wielkości grup węglowodorowych z grupą OH. Jest wiele rodzajów alkoholów różniących się między sobą składem chemicznym, czyli stosunkiem ilości atomów węgla (C), wodoru (H) i tlenku (O). Tylko jeden z nich (alkohol etylowy) może być spożywany przez człowieka, inne jak np. wyrabiany z drzewa alkohol metylowy, są silną tru­cizną. Napoje alkoholowe są to płyny zawierające od 1,5 do 95% alkoholu etylowego. Należą do nich wyroby spirytusowo-wód-czane, nalewki, likiery, koniaki, rum, wina gronowe i owocowe, piwo itp. Alkohol metylowy (spirytus drzewny CH3OII) Alkohol metylowy albo spirytus drzewny jest najprostszym przedstawicielem alkoholi. Otrzymuje się go przez suchą desty­lację drewna (rozkład drewna pod wpływem ogrzewania bez dostę­pu powietrza). Obecnie jest otrzymywany również z tlenku węgla i wodoru (z gazu wodnego, do którego dodaje się wodoru). Re­akcja zachodzi w obecności katalizatorów (tlenek cynku i inne) pod ciśnieniem kilkuset atmosfer w temp. ok. 300°C. (katalizator) /H CO + 2H-. = C—H I H OH gaz wodny alkohol metylowy W tym alkoholu rodnikiem związanym z grupą wodorotle­nową jest reszta metanu — metyl i z tego więc powodu alkohol ten otrzymał nazwę — metylowego. Alkohol metylowy jest bez­barwną cieczą o charakterystycznym zapachu wrzącą w temp. 64,5°C. Z wodą miesza się w każdym stosunku. Alkohol mety­lowy jest używany jako paliwo do silników, jako rozpuszczalnik w przemyśle farbiarskim, do wyrobu barwników organicznych. / H C—H H Alkohol etylowy C_.H.-,OH /H C—H OH Cząsteczka tego alkoholu różni się od cząsteczki alkoholu me­tylowego tym, że w rodniku węglowodorowym zawarte są dwa atomy węgla i odpowiednio większa ilość atomu wodoru. Rod­nikiem związanym z grupą wodorotlenową jest tutaj reszta etanu Ć2H4 — etyl C-_>Hr„ dlatego alkohol ten otrzymał w nauce nazwę etylowego. Alkohol etylowy jest cieczą bezbarwną o charakterystycznym zapachu, wrzącą w temp. 78,3UC. Miesza się z wodą w dowolnym stosunku. Alkohol etylowy jest stosowany jako paliwo, jako roz­puszczalnik do wyrobu niektórych preparatów chemicznych w szczególności lekarskich (chloroform, jodoform itp.), do konser­wowania oraz do wyrobu napojów alkoholowych. Różnica w składzie cząsteczek obu alkoholi powoduje różne ich właściwości. Różnica ta występuje wyraźnie na przykład w dzia­łaniu na organizm. Alkohol etylowy działa szkodliwie na organizm przy nadużywaniu go. Alkohol metylowy jest trujący nawet w niewielkich ilościach a w szczególności działa na nerw wzroko­wy wywołując w nim trwałe zmiany (powodujące nieraz ślepotę). Alkohole zawierające większą liczbę atomów węgla w rodniku węglowodorowym wyraźnie się również różnią od etylowego. Al­kohole te (zawierające do 7 atomów węgla C7H15OH) powstają przez fermentację razem z alkoholem etylowym. Podczas oczyszcza, nia alkoholu etylowego zostają oddzielone domieszki zwane nie-dogonem (oleje fuzlowe) w którym występują głównie wyższe alkohole fuzlowe. Są one trujące wobec tego picie nieoczysz-czonego alkoholu jest bardzo szkodliwe. Niedogon posiada silny zapach w takim stopniu drażniący, że krótkie wdychanie jego pary powoduje spazmatyczny duszący kaszel. Te znaczne różnice zachodzące pomiędzy właściwościami alko­holi wywołane są jedynie różną ilością atomów węgla w rodniku węglowodorowym; poza tym alkohole posiadają wspólne właści­wości chemiczne spowodowane obecnością grupy alkoholowej. Własności chemiczne alkoholi Struktura cząsteczek alkoholi może być porównana z wodą: H • OH — woda CH;{ • OH — alkohol metylowy C2H5 ' OH — alkohol etylowy Grupa wodorotlenowa wykazuje w wodzie i alkoholach pod wielu względami podobne własności. Na przykład wodór grupy wodorotlenowej może być zastąpiony przez metal zarówno wtedy, gdy wchodzi ona w skład wody, jak i wtedy, gdy wchodzi w skład alkoholu. Toteż alkohole podobnie jak woda reagują z najbar­dziej aktywnym pod względem chemicznym metalem: sodem i potasem. W rezultacie działania metali na wodę powstaje za­sada, a w rezultacie działania na alkohole powstają stałe produkty zwane alkoholanami. Nazwy alkoholanów tworzy się od nazwy odpowiedniego alkoholu. Reakcja z wodą: 2HO-H + 2Na - 2HO-NA + H2 i (H20) (NaOH) Reakcja z alkoholem: ' 2CH:i • OH + 2Na = 2CH3 • ONa + H, alk. metylowy alkoholan (metylan) sodowy 2C2Hr,OH f 2Na = ?Ć2Hs' ONa + H2 alk. etylowy alkoholan (etylan) sodowy Reakcja metali z alkoholami przebiega nieco mniej energicz­nie niż z wodą, a wytwarzane alkoholany są nietrwałe. Palenie się alkoholi Alkohole stanowią dobryj materiał palny i w związku z tym stosowane są w różnorodnych palnikach i lampach: Równanie reakcji palenia: (palenie) 2CH;{ • OH I 302 = 2C02 f 4H..O alk. metylowy (palenie) C2H5OH + 302 = 2C02 + 3H20 Gliceryna Prócz alkoholi z jedną grupą wodorotlenkową istnieją alkohole z kilkoma grupami wodorotlenowymi. Spośród nich na szczególną uwagę zasługuje znana nam już gliceryna CaH-^OH);}.